28.08.-2.09.2024 r. - Lailly-en-Val (Francja) - Zgorzelec "Powrót Generała"
Gen. bryg. Jan Kazimierz Kruszewski (*18.06.1888 r. Aleksandrowo k/Niedzborza, +28.03.1977 r. Lailly-en-Val) Kawaler Virtuti Militari, żołnierz trzech wojen, dowodził Korpusem Ochrony Pogranicza 14.10.1930 r. - 25.08.1939 r., w wojnie obronnej dowodził Grupą Operacyjną. 26.09. znalazł się wraz z Grupą pod Zamościem w okrążeniu niemieckim domykanym od wschodu przez wojska sowieckie i dostał się do niewoli niemieckiej. Uwolniony z oflagu przez wojska alianckie zdecydował się pozostać na emigracji, gdyż po powrocie do kraju oczekiwały go represji, a nawet wyrok śmierci. Zmarł w Domu Spokojnej Starości prowadzonym przez Fonds Humanitaire Polonais (Polski Fundusz Humanitarny).
Nasz zespół w składzie W.Bocheński, prezes, A.Olichwiruk, wicerezes, i M.Majewski, skarbnik, wraz z ekipą TVP wyjechał 28.08. busem w liczącą blisko dwa tysiące kilometrów trasę do Lailly-en-Val. W dniach 29-31.08. pracowaliśmy we Francji nad filmem "Powrót Generała", nagrywając rozmowy i fotografując plenery Lailly i zamek Fontpertuis, w którym funkcjonował dom opieki. 31.08. miejscowy zakład pogrzebowy przeprowadził ekshumację i przekazał doczesne szczątki przygotowane do transportu międzynarodowego polskiej firmie pogrzebowej Bongo. Tego dnia odbyło się uroczyste pożegnanie generała z ziemią francuską mszą św. koncelebrowaną w kościele w Lailly-en-Val. W mszy św. uczestniczyli przedstawiciele ambasady RP w Paryżu, Polskiego Funduszu Humanitarnego, delegacje nasza i Straży Granicznej, ks. prał. płk. SG Zbigniew Kępa, dziekan SG, Polonia, mieszkańcy Lailly i departamentu Loiret. 1.09. udaliśmy się w podróż do kraju. W dniu 2 września 2024 r., po 85. latach od wrześniowych walk i 47. latach, jakie upłynęły od śmierci na wygnaniu, do Polski powróciły doczesne szczątki generała. Powitanie w ceremoniale Straży Granicznej odbyło się w Zgorzelcu.
Generał nie powróciłby do kraju, a jego grób zostałby za jakiś czas zlikwidowany, gdyby nie kilkuletnie starania i pomoc Pana Marka Szypulskiego, prezesa FHP, Andrzeja Olichwiruka, wiceprezesa SWPFG, kierującego przez dwa lata zespołem przygotowującym powrót generała, wsparciu Pani Barbary Kłosowicz-Krzywickiej, prezes Towarzystwa Opieki nad Polskimi Pamiątkami i Grobami Historycznymi we Francji, wsparciu Rodziny, pomocy finansowej IPN, działaniom firmy pogrzebowej Bongo i współpraca ze Strażą Graniczną. W trakcie pobytu we Francji powstały zdjęcia do filmu dokumentalnego "Powrót Generała", realizowanego przez reżysera Leszka Wiśniewskiego w koprodukcji SWPFG i TVP S.A.
Premiera kinowa filmu jest zaplanowana 14.11.2024 r. w Raciborzu, siedzibie Śląskiego Oddziału Straży Granicznej im. nadkom. Józefa Bocheńskiego, następnego dnia film będzie prezentowany w Nowym Sączu. Uroczystość zamknie centralne obchody 100. lecia KOP, z okazji której NBP wprowadziło do obiegu w dniu 10 września 2024 r. srebrną monetę upamiętniającą to wydarzenie.
